zwangerschapskwaaltjes

jan 3, 2021 | Blog

overzicht blog

zwangerschapshormonen spelen de hoofdrol

Vanaf het moment dat je zwanger bent spelen zwangerschapshormonen de hoofdrol. Ze hebben elk een eigen belangrijke functie en zijn absoluut noodzakelijk voor een gezonde zwangerschap. Je hebt ze dus nodig, maar ze kunnen ook vervelende bijwerkingen hebben die we kennen als de zwangerschapskwaaltjes. Elke zwangere vrouw zal op een bepaald moment in de zwangerschap wel last hebben van zo’n kwaaltjes. Al kan het wel sterk verschillen van vrouw tot vrouw en ook van zwangerschap tot zwangerschap. Één ding is zeker, je lichaam zal enorme veranderingen ondergaan tijdens die 9 maanden. 

Hormonen spelen de hoofdrol bij zwangerschapskwaaltjes
Het eerste trimester

Zeker in het eerste trimester kan je veel last hebben van deze hormoongerelateerde kwaaltjes. Van zodra je zwanger bent, produceert je lichaam het hormoon hCG. Dit hormoon wordt het zwangerschapshormoon genoemd en zorgt ervoor dat je zwangerschapstest een positief resultaat geeft. Voor sommige vrouwen is een positieve zwangerschapstest het eerste teken dat ze zwanger zijn, maar andere vrouwen merken het al eerder aan pijnlijke borsten, ochtendmisselijkheid of aan hun uitgesproken stemmingswisselingen. Het hCG hormoon is de grote boosdoener voor deze kwaaltjes. Het eerste trimester kan daarom best wel pittig zijn. Je bent misschien heel blij dat je zwanger bent, maar je kan je ook wel heel slecht voelen. En dat slecht gevoel moet je misschien ook verstoppen omdat je omgeving mogelijk nog niet weet dat je zwanger bent. Gelukkig neemt de concentratie van dit hormoon sterk af na de eerste maanden en dan zullen deze eerste typische kwaaltjes meestal ook verdwijnen. 

Het tweede trimester

De meeste vrouwen vinden het tweede trimester de leukste periode van de hele zwangerschap. De typische kwaaltjes van het eerste trimester zijn vaak verdwenen of verminderd. Iedereen is nu op de hoogte van het heuglijk nieuws. Je zwangere buikje begint ook al goed te groeien, maar is nog niet zo groot dat deze voor veel ongemakken zorgt. Je voelt je nu waarschijnlijk ook heel wat energieker. Leve het tweede trimester! 

Het derde trimester

Ook al is het zwangerschapshormoon hCG na de eerste maanden heel sterk gedaald, toch blijven er de hele zwangerschap nog andere hormonen actief. Progesteron en oestrogeen kunnen bijvoorbeeld ook nog kwaaltjes (blijven) veroorzaken. Later in de zwangerschap zijn heel wat klachten ook toe te schrijven aan de groeiende baarmoeder die druk geeft op andere organen, de buik groter en zwaarder maakt, en meer belasting geeft op spieren en gewrichten. Ook je baby die steeds krachtiger beweegt in je buik kan voor ongemakken zorgen. Deze kwaaltjes zullen dan eerder aanwezig zijn tijdens de laatste maanden van de zwangerschap. Wat ook typisch is aan het laatste trimester.

Toch genieten van de zwangerschap?

Deze kwaaltjes kunnen best vervelend zijn. Sommige gaan vanzelf over na een aantal weken of maanden, anderen blijven de hele zwangerschap aanwezig. Hopelijk kan je ondanks deze kwaaltjes toch genieten van je zwangerschap. En als dat niet lukt, probeer dan voor ogen te houden dat je er wel iets moois voor in de plaats krijgt. Ondanks alle ongemakken is een zwangerschap heel uniek. Je maakt het maar een aantal keer mee in je leven. Als je er middenin zit, lijken die 9 maanden eeuwig te duren. Maar als je er achteraf op terugkijkt, gaat zo’n zwangerschap toch ook zo snel voorbij. 

Overzicht kwaaltjes en remedies

We geven hieronder wat meer uitleg over al die typische kwaaltjes. Weet dat er voor sommige kwaaltjes wel remedies zijn. Je kan dus zeker raad vragen bij je huisarts, je gynaecoloog, je vroedvrouw of je kinesitherapeut. Als je ongerust bent over bepaalde klachten, durf deze hulpverleners dan ook te contacteren.  

Algemeen

Maag, darmen en blaas

Hart

Huid, haar en nagels

Borsten

Neus en mond

Houding, spieren en gewrichten

Ledematen (armen & benen)

Vaginaal


Vermoeidheid 

Bijna alle zwangere vrouwen ervaren veel vermoeidheid, zeker tijdens het eerste en het laatste trimester. De hormonale processen, de vele veranderingen in je lichaam en je groeiende baby vergen heel veel energie van jou. Het is dus niet abnormaal dat je zo vermoeid bent. Luister naar je lichaam en doe overdag gerust een dutje wanneer dat nodig is. Laat eventueel ook eens checken door de huisarts of je geen ijzertekort hebt!  

Kortademigheid/hyperventilatie 

Door de steeds groter wordende baarmoeder wordt het middenrif naar boven geduwd. Je zal daardoor oppervlakkiger gaan ademhalen en dat kan ook gepaard gaan met kortademigheid. Als de baby naar het einde van de zwangerschap toe indaalt, zal je kortademigheid afnemen. Je hebt tijdens de zwangerschap ook een snellere hartslag en daardoor kan je nog extra kortademig zijn. Je kan ademhalingstechnieken aanleren waarmee je dieper kan ademen en ook relaxatietechnieken kunnen helpen tegen hyperventilatie. Als je aan lichamelijke beweging doet, zorg er dan voor dat de intensiteit niet te hoog is want dit zal kortademigheid in de hand werken.  

Hoofdpijn 

Hoofdpijn tijdens de zwangerschap kan verschillende oorzaken hebben. De zwangerschapshormonen (hCG) kunnen hiervoor zorgen, maar ook door dehydratatie, vermoeidheid en stress. Als je net gestopt bent met roken, kan dit ook hoofdpijn veroorzaken. Je lichaamshouding verandert ook tijdens de zwangerschap wat meer belasting kan geven op de nek. Spanning in de nekspieren kunnen hoofdpijn veroorzaken. Bij hyperventilatie, ga je meer gebruik maken van de hulpademhalingsspieren en dat kan ook extra spanning in de nek geven en zo dus ook hoofdpijn geven.   

Drink voldoende water, probeer voldoende te slapen en te rusten. Bij veel stress kan je ook relaxatietechnieken uitproberen. Tijdens de zwangerschap mag je paracetamol innemen, maar probeer dit sterk te beperken en vermijd het wanneer je kan. Let op, hoofdpijn kan (zeker in het laatste trimester) ook een symptoom zijn van zwangerschapsvergiftiging. Wanneer de hoofdpijn gepaard gaat met onder andere een hoge bloeddruk en vochtophoping, raadpleeg dan zeker je arts! 

Rare ‘goestingskes’, veel zin hebben in eten of net een afkeer van eten 

Sommige vrouwen dit heel uitgesproken, anderen weer helemaal niet. Dit zijn ook typische kwaaltjes die vaak verdwijnen na de eerste maanden.  

  • Veel zin in eten: Het is een mythe dat je moet eten voor twee. Zeker in het eerste trimester is dat niet nodig. In het laatste trimester ligt je caloriebehoefte wel met +/- 500 calorieën hoger omdat je baby veel energie vergt. Als je je niet kan bedwingen om veel te eten, probeer dan gezonde keuzes te maken. Als dat je niet lukt en je hebt veel zin in zoet, wees dan ook niet te streng voor jezelf, je zal daar ook wel een evenwicht in vinden. Maar probeer naast de zoete cravings ook wel een gezond eetpatroon aan te houden zodat jij en je baby voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen.  
  • Afkeer van eten: Dit kan veroorzaakt worden door geuren, maar ook gewoon omdat je smaak kan veranderen tijdens de zwangerschap. Als het aan de geur ligt, probeer dan je partner te laten koken. Boven de kookpotten komen de geuren meestal extra vrij. Rauwe voeding geurt ook minder dan warme voeding. Wees niet te streng voor jezelf, meestal vermindert dit na een aantal maanden wel. Probeer in de tussentijd zo veel als mogelijk een gezond voedingspatroon aan te houden.  

Harde buiken of voorweeën 

  • Harde buiken of ‘Braxton-Hicks-weeën’ zijn contracties van de baarmoeder die tijdens de zwangerschap al kunnen voorkomen. Deze geven een gespannen en oncomfortabel gevoel, maar zijn niet echt pijnlijk. Ze duiken meestal ergens tijdens het tweede trimester op, vanaf 16-20 weken. Soms kan het ook wel vroeger in de zwangerschap voorkomen. Ze kunnen veroorzaakt worden door te veel inspanning, door snelle groei of stampjes van de baby, door stress of magnesiumtekort. Ze kunnen helemaal geen kwaad, maar het is wel aangewezen om rust te nemen. Heb je er echt heel veel last van, verminderen ze niet door te rusten of heb je er bloedverlies bij, dan kan je wel best even de huisarts of de gynaecoloog raadplegen. 
  • Voorweeën: Tijdens de laatste weken van de zwangerschap kan je ook last hebben van voorweeën. Dit zijn ook contracties van de baarmoeder, maar zijn wel al echte oefenweeën. Je baarmoeder bereidt zich voor op de bevalling. Deze weeën kunnen ook al verweking van de baarmoeder veroorzaken of zelfs al het begin van de ontsluiting. Ze zijn nog heel onregelmatig en voelen meestal aan als menstruatiekrampen. Vergis je niet, ze kunnen soms best pittig zijn. Hier geldt ook als je er enorm veel pijn van hebt of je hebt er bloedverlies bij, dan kan je best even de gynaecoloog raadplegen.  

Verminderde weerstand 

Zwangere vrouwen worden typisch sneller ziek. Je lichaam moet enorm veel energie steken in alle veranderingen die er aan de gang zijn en je baby gebruikt ook veel energie en voedingsstoffen van je. Door de hormonale invloed zijn je neusslijmvliezen ook dikker en zal je misschien vaker een verstopte neus hebben. Neem voldoende rust, probeer gezond en gevarieerd te eten, neem eventueel extra vitamines in wanneer nodig en beweeg voldoende. Spoel indien nodig je neus met fysiologisch water.  

Slapeloosheid 

Slechter slapen komt meestal voor tijdens de laatste maanden van de zwangerschap. Vaak slapen vrouwen tegen het einde van het tweede trimester minder goed. Meestal gaat dit gepaard met de groeiende buik. Hoe dikker de buik, hoe moeilijker het kan zijn om een goede houding in bed te vinden. Je moet dan vaak ook vaker plassen, ook ‘s nachts. Beenkrampen komen ook typisch ‘s nachts voor. Je slaap wordt dus onderbroken. Aan het einde van de zwangerschap is het heel normaal dat je hoofd op volle toeren draait. De geboorte van je baby komt dichterbij, je piekert misschien veel of je hebt angst voor de bevalling. Maar ook de hormonen kunnen ervoor zorgen dat je nacht- en dagritme in de war geraakt. Probeer toch manieren te vinden om aan voldoende slaap te komen omdat je na de bevalling natuurlijk ook heel wat onderbroken nachten zal hebben. Overdag dutjes doen kan er wel voor zorgen dat je aan voldoende rust komt, maar het verstoort wel je dag- en nachtritme en dat werkt slapeloosheid ‘s nachts wel in de hand. Maar als je echt geen manier vindt om ‘s nachts beter te slapen dan is het wel beter om overdag wel rust bij te nemen.  

Enkele slaaptips: gebruik een zwangerschapskussen voor een goede ondersteuning, vermijd te veel drinken vlak voor het slapengaan, vermijd het drinken van cafeïnerijke dranken na de middag, doe aan lichaamsbeweging, doe relaxatie oefeningen/yoga/meditatie, probeer een goede structuur te brengen in je slaapritme, vermijd veel prikkels voor het slapengaan en maak je kamer voldoende donker.  

Piekeren 

Emotioneler zijn en veel nadenken is typisch tijdens de zwangerschap. Danku hormonen! Je leven staat voor een grote verandering en de komst van een baby brengt natuurlijk heel wat met zich mee. De aankomende bevalling kan ook voor de nodige stress zorgen. Probeer aan voldoende rust te komen en zelfzorgmomentjes in te bouwen. Je kan ook een zwangerschapsdagboek bijhouden om je gedachten neer te pennen of probeer voldoende over je emoties te praten. Lichamelijke beweging of relaxatietechnieken kunnen je hoofd ook wat tot rust brengen.  

Dromen: levensecht, raar, nachtmerries, meer dromen 

Tijdens je zwangerschap ga je meer dromen. Ze voelen vaak levensecht, gaan over de vreemdste dingen of zijn soms heel eng. Hier kan je niet veel aan doen. Na de zwangerschap zal dit terug normaliseren.  

Stemmingswisselingen, prikkelbaarheid 

Lang leve de zwangerschapshormonen. We moeten je niet vertellen dat de zwangerschap je extra emotioneel maakt. Dit is voor veel vrouwen (of voor de partners 😉) een duidelijk signaal dat je zwanger bent. Hier heb je niet echt invloed op. Meestal is het wel het meest aanwezig in het eerste trimester.  

Zwangerschapsdiabetes 

Als je zwanger bent, word je minder resistent aan insuline. Daar zorgen je hormonen voor. Meestal zal je lichaam als reactie zelf meer insuline gaan aanmaken. Maar soms gebeurt dat niet en dan ontstaat er zwangerschapsdiabetes (meestal tussen week 24e en 28e week). Tijdens de zwangerschap moet je rond deze periode een glucose intolerantietest (de suikertest) laten doen om deze vorm van diabetes op te sporen. Indien je zwangerschapsdiabetes hebt, krijg je specifiek dieetadvies en is het belangrijk om voldoende te blijven bewegen. Je zal ook regelmatig je bloedglucose moeten meten. Helpt een dieet niet, dan kan het zijn dat je insuline moet bijkrijgen. Je zal hierin begeleid worden door je huisarts, je gynaecoloog en een diabetesverpleegkundige. Enkele symptomen zijn: een zware/grote baby, veel vruchtwater, een hoog zwangerschapsgewicht, veel dorst hebben die niet gestild wordt door te drinken, moe en futloos zijn, duizeligheid en heel veel moeten plassen. Een hoge bloeddruk kan ook voorkomen bij zwangerschapsdiabetes. Dit moet goed opgevolgd worden, omdat een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap kan leiden tot ernstige gevolgen.  

(ochtend)misselijkheid 

Één van de meest bekende symptomen in het begin van de zwangerschap is misselijkheid. De misselijkheid komt meestal ‘s morgens voor, maar kan ook later op de dag of zelfs de hele dag door voorkomen. Het heeft iets te maken met een veranderde hormoonspiegel, maar men weet nog niet heel exact wat juist de oorzaak is. Meestal verdwijnt de misselijkheid wel na de eerste maanden zwangerschap, maar soms kan het toch wel wat langer blijven duren (tot 20 weken) of zelfs de volledige zwangerschap aanwezig blijven. De grootste trigger voor misselijkheid is honger, als de bloedsuikerspiegel laag is. Dit kan je voorkomen of verhelpen door regelmatig kleine snacks te eten. Zorg ervoor dat je altijd een snack met je meeneemt. Bij ochtendmisselijkheid leg je best iets op je nachtkastje, zodat je voor je opstaat al iets kan eten. Kies voor gezonde snacks en liefst niet te veel voor snelle suikers omdat deze je bloedsuikerspiegel nog meer doen schommelen. Misselijkheid wordt vaak ook gestimuleerd door geuren van eten. Probeer dan zelf niet boven de kookpotten te staan. Koud eten geeft ook minder geur af dan warm eten. Gember is een natuurlijk middeltje tegen misselijkheid. Je kan dit verwerken in je voeding, je kan gemberthee drinken en er bestaat ook gemberkauwgom. Ook voedsel waar veel zink in zit, kan misselijkheid voorkomen (bv. Noten, wortels, maïs, tomaten, bananen, eieren, ajuin, volle granen).  

Braken 

Sommige vrouwen zijn enkel misselijk, andere vrouwen moeten ook echt braken. Als dit het geval is, zorg er dan voor dat je zeker voldoende drinkt zodat je niet gedehydrateerd geraakt. Als het je lukt om voldoende te drinken en het lukt je om wat voeding binnen te houden, dan kan het op zich geen kwaad.  

Een klein percentage zwangere vrouwen (0,5-2%) heeft last van extreme misselijkheid en overmatig braken. Soms de hele zwangerschap lang. Als je echt geen eten kan binnenhouden waardoor je begint af te vallen of als je merkt dat je heel weinig moet plassen, dan moet je zeker en vast contact opnemen met je huisarts of gynaecoloog. 

Maagzuur en reflux 

Zwangerschapshormonen zorgen ervoor dat het klepje tussen de maag en de slokdarm meer ontspannen (slapper) is, waardoor het zuur uit de maag omhoog kan komen in de slokdarm. Dit kwaaltje komt voornamelijk in de laatste maanden van de zwangerschap voor. De groter wordende baarmoeder duwt de maag omhoog en zo kan het zuur ook gemakkelijker omhoog komen.  

Tips om minder last te hebben: eet kleinere porties, vermijd/beperk bepaalde voedingsmiddelen (koolzuurhoudende dranken, cafeïne, pikante voeding, sterk gekruide voeding, vettige voeding, zuur fruit & groenten), blijf na een maaltijd lang genoeg rechtop zitten en vermijd laat op de avond eten. Ga ook rechtop zitten of staan wanneer je het overkomt. Bananen (zeker de heel rijpe) kunnen verlichting bieden. Als je echt heel veel last blijft hebben, kan je maagzuurremmers of maag/slokdarm beschermers gebruiken (bv. Gaviscon). Vraag dan altijd even advies aan je huisarts, gynaecoloog of apotheker.  

Opgeblazen buik, winderigheid & constipatie 

Door de zwangerschapshormonen werkt je spijsvertering trager. Je darmen worden luier en dit zorgt voor extra gasvorming en constipatie. Probeer veel water te drinken, vezelrijk te eten en veel te bewegen zodat je darmen meer aan het werk worden gezet. Let er wel op dat als je vezelrijk eet, dat je dan zeker veel water drinkt. Als je dat niet doet, gaan de extra vezels de constipatie nog meer in de hand werken. Vetrijke voeding (gezonde vetten: olijfolie of avocado) bevordert de werking van de darmen. Vermijd voeding met veel verzadigde vetten of veel suikers en eet ook geen suikers na zetmeelproducten (dus geen fruit als nagerecht), want dit veroorzaakt gisting. Beperk ook het eten of drinken van melkproducten, koolsoorten en asperges. Eet kleinere porties doorheen de hele dag. Ook calcium- of ijzersupplementen kunnen een oorzaak zijn van constipatie. Als je naar de wc moet, probeer hiervoor tijd te nemen zodat je darmen goed kunnen ontspannen.  

Vermijd laxeermiddelen, maar er bestaan wel veilige stoelgangverzachtende middeltjes (bv. Movicol) of drink Hépar water. Vraag altijd even advies aan je huisarts, gynaecoloog of apotheker.  

aambeien 

Aambeien kunnen ontstaan door een slechtere bloedsomloop of door druk op het weefsel van de anus, waardoor er bepaalde delen gaan uitzakken en opzwellen. Die druk wordt tijdens de zwangerschap veroorzaakt door het persen op het toilet bij constipatie of door de extra druk van de groter wordende baarmoeder op de anus. Aambeien kunnen jeuken, pijnlijk zijn of bloeden. Het belangrijkste wat je kan doen om aambeien te voorkomen is constipatie beperken zodat je vlot naar toilet kan blijven gaan. Probeer ook niet mee te persen op toilet.  

Vaak moeten plassen 

Als je opeens heel vaak moet plassen kan dit één van de eerste tekenen zijn dat je zwanger bent. Het zwangerschapshormoon hCG zorgt ervoor dat er meer bloedtoevoer is naar de nieren. Daardoor loopt je blaas sneller vol en moet je dus vaker plassen. Dit kwaaltje is meestal sterk aanwezig tijdens het eerste en het derde trimester. De laatste maanden is dat vooral omdat de baarmoeder dan nog extra druk geeft op de blaas. Je baby kan op het einde ook met zijn hoofdje druk geven tegen de blaas of er tegen schoppen.  

Vermijd het drinken van cafeïnerijke dranken zoals koffie, thee en cola. Deze dranken zorgen ervoor dat je sneller vocht afdrijft en dus sneller moet plassen. Probeer enkel naar toilet te gaan als je écht moet plassen. Vaak plassen met kleine beetjes geeft verkeerde signalen aan je blaas. Zo kan je een overactieve blaas krijgen. Zorg ervoor dat je bij elk toiletbezoek je blaas volledig leeg plast. Voorover leunen op het toilet kan hierbij helpen.  

Let op! Zorg ervoor dat je wel voldoende water blijft drinken want het is belangrijk dat je goed gehydrateerd blijft. Stop dus niet met drinken omdat je minder vaak naar toilet wil.  

Urineverlies 

In de tweede helft van de zwangerschap merken zwangere vrouwen regelmatig urineverlies op. Soms kan je urine verliezen tijdens een inspanning of tijdens hoesten, niezen of lachen. Maar soms kan het ook zijn dat je je plas niet goed kan ophouden en dat je al urine verliest nog voor je goed en wel op het toilet zit. De bekkenbodemspieren sluiten normaal gezien de plasbuis goed af zodat je geen urine kan verliezen. Maar deze spieren krijgen het zwaar te verduren tijdens de zwangerschap onder invloed van de hormonen, maar ook door het extra gewicht op de bekkenbodem. De bekkenbodemspieren hangen als een stevige hangmat onderaan het bekken en ondersteunen zo alle bekkenorganen, zoals de darmen, de blaas en de baarmoeder. Hoe zwaarder de baarmoeder, hoe meer belasting op deze spieren.  

Het beste wat je kan doen is bekkenbodemspieroefeningen. Hiervoor kan je best even langsgaan bij een gespecialiseerde kinesitherapeut om deze spieren correct te leren aanspannen.  

Let op! Zorg ervoor dat je wel voldoende water blijft drinken want het is belangrijk dat je goed gehydrateerd blijft. Stop dus niet met drinken omdat je bang hebt dat je dan meer urine gaat verliezen.  

Blaasontsteking of ontsteking van de urinewegen 

Een blaasontsteking wordt veroorzaakt door bacteriën die via de plasbuis in de blaas terechtkomen. Tijdens je zwangerschap gaan de urineleiders onder invloed van de hormonen wijder openstaan en zal de wand van de blaas ook slapper worden waardoor deze minder goed geledigd kan worden. De kans om een ontsteking te krijgen is nu groter. Symptomen van een blaasontsteking zijn: vaak moeten plassen, branderig gevoel bij het plassen, een beetje bloed bij het plassen, telkens maar een heel kleine hoeveelheid kunnen plassen, licht koortsig gevoel en pijn in de rug ter hoogte van de nieren of in de onderbuik ter hoogte van de blaas. Je hoeft niet altijd al deze symptomen te hebben.  

Een blaasontsteking kan harde buiken veroorzaken. Dit is vervelend, maar op zich onschuldig. Maar een blaasontsteking tijdens de zwangerschap kan ook minder onschuldig zijn. Er zijn verschillende bacteriën die een ontsteking kunnen veroorzaken en sommige bacteriën kunnen schadelijk zijn voor je ongeboren baby. Als je koorts krijgt of als je symptomen erger worden, contacteer dan onmiddellijk een arts. Je zal dan een antibioticum moeten innemen (veilig voor de baby) en dan verdwijnt de ontsteking meestal snel.  

Zorg ervoor dat je veel water drinkt. Vermijd het drinken van koffie & thee en het eten van suikers en zure voedingsmiddelen. Veenbessensap en yoghurt met actieve melkzuurbacteriën werken ontstekingswerend. Neem de tijd om te plassen en zorg ervoor dat je alles uitgeplast hebt. Vergeet zeker ook niet naar toilet te gaan na het vrijen.  

Hoge bloeddruk:  (pre-)eclampsie & ‘HELPP’ syndroom 

Dit kan zich vooral voordoen aan het einde van de zwangerschap. Tekenen van een hoge bloeddruk zijn hevige hoofdpijn, uitgesproken vochtophoping in het aangezicht, handen en voeten, maagpijn, pijn tussen de schouderbladen, misselijkheid, visuele problemen (troebel zicht, dubbelzien of lichtflitsen zien), oorsuizen, een onrustig gevoel, neusbloedingen of minder voelbare activiteit van de baby. De dokter kan je bloeddruk meten met een bloeddrukmeter of je urine nakijken op de aanwezigheid van eiwitten. Dit kan wijzen op de aandoening pre-eclampsie of zwangerschapsvergiftiging. De exacte oorzaak hiervan is nog onduidelijk. Men heeft een sterk vermoeden dat het te maken heeft met stoornis van kleine bloedvaatjes in de placenta of met een verstoord immuunsysteem van de mama waardoor haar lichaam de baby als indringer ziet.  

Er zijn verschillende gradaties in de ernst van deze aandoening en dit zal de behandeling bepalen. Bij minder ernstige vormen zal men vooral rust en bloeddrukverlagende medicatie voorschrijven. Zo kan men de zwangerschap nog rekken tot de baby groot en sterk genoeg is om veilig ter wereld te komen. Bij ernstige vormen is een opname in het ziekenhuis noodzakelijk om ernstige complicaties te voorkomen. Wanneer het onbehandeld blijft, kan het een gevaar zijn voor de gezondheid van mama en baby. Bij de mama kan het schade aanrichten aan verschillende organen, kan het leiden tot een chronische hoge bloeddruk, het loskomen van de placenta en het evolueren tot eclampsie (stuiptrekkingen). Het zorgt ook voor een verminderde bloedvoorziening voor de baby, wat kan leiden tot een tragere groei van de baby, zuurstoftekort, beschadiging van de organen of vroeggeboorte/doodgeboorte. Allemaal heel ernstige gevolgen dus. De oorzaak van deze aandoening is de zwangerschap zelf, dus de bevalling is de enige echte definitieve oplossing. Men zal dus vaak opteren om de baby vroeger geboren te laten worden. Na de bevalling herstelt men vaak volledig en normaliseert de bloeddruk geleidelijk aan.  

Het HELPP syndroom is een zeldzame complicatie tijdens de zwangerschap en gaat vaak samen met pre-eclampsie. Een hoge bloeddruk, eiwit in de urine en vochtophoping zijn de belangrijkste symptomen. De aandoening wordt gekenmerkt door het stukgaan van rode bloedcellen, ontsteking van de lever en een tekort aan bloedplaatjes. Dit kan bloedklonters in de kleine bloedvaten, een leverbloeding of een ruptuur van de placenta veroorzaken. De enige behandeling van deze aandoening is de bevalling inleiden.  

Neem deze symptomen dus altijd ernstig en neem onmiddellijk contact op met je huisarts of gynaecoloog.  

Lage bloeddruk  

Een lage bloeddruk tijdens de zwangerschap kan heel vervelend zijn, maar is in tegenstelling tot een hoge bloeddruk niet gevaarlijk voor de gezondheid van de mama of de baby. In het begin van de zwangerschap is het heel normaal dat je bloeddruk daalt. Vanaf 20 weken zou de bloeddruk normaal gezien terug wat moeten stijgen.  

Je lichaam maakt extra bloedvaatjes aan om onder andere de placenta van voldoende bloed te voorzien. Omdat er meer bloedvaatjes zijn, moet er extra bloed doorheen je lichaam stromen. Je lichaam kan al dat bloed niet ineens aanmaken. Die aanpassing duurt een heel aantal weken. De zwangerschapshormonen zorgen er ook voor dat de wanden van de bloedvaten zwakker worden, waardoor deze minder goed kunnen samentrekken. Ook de druk van de groeiende buik op bepaalde grote bloedvaten in de buikholte kan de bloeddoorstroming verhinderen. Erfelijke factoren kunnen ook een rol spelen.  

Symptomen van een lage bloeddruk zijn: vermoeidheid, duizeligheid, slap voelen, zweten en flauwvallen. Heel vervelend, maar volledig onschadelijk. Enkel bij flauwvallen kan het gevaarlijk zijn wanneer je zou vallen op je zwangere buik. Ga dus zeker op tijd zitten of liggen met je benen iets hoger en eet/drink iets zoutrijk. Bloedarmoede kan ook samen voorkomen met een lage bloeddruk. Het kan dan aangewezen zijn om extra ijzer- of magnesium supplementen te nemen (onder advies van een arts).  

Nog enkele tips: Vermijd langdurig rechtstaan, sta niet te snel op als je lang hebt gelegen of gezeten, wees voorzichtig met het nemen van een heel warm bad, drink voldoende water en neem voldoende rust.  

Hartkloppingen 

Bij hartkloppingen voel je je hart krachtig en soms ook sneller dan normaal bonzen in je borstkas, in je keel of in je hoofd. Tijdens je zwangerschap stijgt het bloedvolume van 5 naar 7 liter. Je hart moet dus wat harder werken om dit extra bloed rondgepompt te krijgen. Deze hartkloppingen zijn meestal volledig onschuldig want je hart kan het prima aan om tijdelijk wat harder te moeten werken. Maar het kan wel beangstigend zijn en het kan dat je daardoor misschien begint te hyperventileren. Probeer je dan te focussen op je ademhaling, voornamelijk op een voldoende lange uitademing. Je kan ook in een zakje of in je handpalmen ademen. Andere oorzaken van hartkloppingen kunnen ook stress zijn of een overmatige inname van cafeïne.  

Als je last hebt van hartkloppingen, probeer dan rust te nemen of doe iets waar je rustig van wordt (relaxatieoefening, yoga, een boek lezen, muziek luisteren,…).  

Hartruis 

Hartruis kan ontstaan door een lek in een hartklep of door turbulentie van het bloed (beweging van de bloedstroom). Omdat zwangere vrouwen meer bloedvolume hebben, kan meer turbulentie voorkomen. Maar ook stress en lichamelijke inspanning kunnen hartruis veroorzaken. Dit soort hartruis is volledig onschuldig. Wordt het hartruis veroorzaakt door een onderliggende afwijking van het hart, dan moet dat natuurlijk wel verder onderzocht en behandeld worden. Je huisarts zal dit controleren en indien nodig zal hij je doorsturen naar een cardioloog. 

Bloedarmoede 

Bloedarmoede betekent dat er te weinig rode bloedcellen in je bloed zitten of dat de rode bloedcellen niet goed werken. In de rode bloedcellen zit hemoglobine, een eiwit dat nodig is om zuurstof via het bloed naar de cellen in je lichaam te vervoeren. Tijdens de zwangerschap is het hemoglobinegehalte altijd wat lager. Dat komt omdat je een groter bloedvolume hebt tijdens je zwangerschap. Een kleine daling is dan ook normaal en niet erg. Als het hemoglobinegehalte onder een bepaalde waarde duikt, dan is er sprake van bloedarmoede. Deze waarde is afhankelijk van hoeveel weken zwanger je bent. Vaak gaat bloedarmoede gepaard met een ijzertekort.  

Symptomen van bloedarmoede zijn: vermoeidheid, slap voelen, kortademigheid na inspanning, duizeligheid, flauwvallen, hartkloppingen, hoofdpijn, zweten, oorsuizen en een bleke huid. 

Een tekort aan ijzer of lichte bloedarmoede valt heel goed te behandelen. Als de bloedarmoede niet behandeld wordt, kan dat wel gevolgen hebben, zoals een kortere zwangerschapsduur, een lager geboortegewicht van de baby en sneller ziek worden. De meest voorkomende behandeling van bloedarmoede is het nemen van ijzersupplementen en voldoende rust nemen. 

Zwangerschapsacné 

Sommige zwangere vrouwen krijgen plots puistjes door veranderingen in de hormoonhuishouding. Dit kan in het gezicht zijn, maar ook op de decolleté, armen, benen en rug. Een moeilijke spijsvertering kan hier ook toe bijdragen. Deze acné komt vooral voor in het eerste trimester van de zwangerschap en verdwijnt daarna weer. Hier kan je helaas niet zo veel aan doen. Je zou eventueel wel bij een dermatoloog of een schoonheidsspecialiste kunnen langsgaan.  

Droge of jeukende huid 

Een droge huid kan ook voorkomen tijdens je zwangerschap. Soms gaat dit gepaard met jeuk. Gebruik een zachte, hydraterende crème om dit te voorkomen of te verhelpen. 

Striemen 

Striemen ontstaan wanneer onderhuidse bindweefsel plots uit elkaar getrokken wordt. Vaak komen deze voor op de zijkanten van je buik of rond je navel, dijen, billen en borsten. In het begin zijn deze rood-paars, maar na verloop van tijd worden ze lichter. Ze komen zeer regelmatig voor tijdens de zwangerschap (7 op 10 zwangere vrouwen) en zijn moeilijk te voorkomen. Volgens onderzoek heb je door volgende zaken een groter risico op striemen: bij een hoger BMI, een grotere buikomtrek tijdens de zwangerschap, plots snel veel aankomen tijdens de zwangerschap, een lagere leeftijd bij je zwangerschap en voornamelijk: je genen. Als je mama striemen heeft, is de kans ook groter dat jij er ook gaat krijgen. Het gebruik van preventieve olie, je huidtype of waterinname, zou geen significant effect hebben op het al dan niet krijgen van striemen. Algemeen zouden een gezonde levensstijl en gezonde eetgewoonten wel invloed hebben op de vorming en ernst van de striemen.  

Cellulitis 

Door grote hormonale veranderingen, een toename van gewicht, extra vetopslag onderhuids en een minder goede ‘afvoer’ van afvalstoffen, kan je tijdens je zwangerschap wel eens meer last krijgen van een sinaasappelhuid of cellulitis. Goed op je voeding letten, kan helpen (eet minder suiker, minder vetten, minder zetmeel), in combinatie met voldoende beweging! Na de bevalling zal je zien dat de cellulitis ook weer vermindert.  

Pigmentvlekken 

Pigmentvlekken komen meestal voor in het gezicht, maar ook op je buik (onder je navel) en onder je oksels. Sommige vrouwen zijn extra gevoelig voor het ontstaan van pigmentvlekken, zo hebben bv. donkerharige types hebben er meer last van. Er valt niet zo veel aan te doen, dus voorkomen is beter dan genezen. Je kan dus best de vlakke zon vermijden tijdens je zwangerschap, of tenminste een goede zonnecrème gebruiken, ook bij weinig zon! Verder kan je hier niet zo veel aan doen, maar de vlekken verdwijnen of vervagen meestal wel enkele maanden na de bevalling. 

Gespannen, pijnlijke of jeukende borsten 

Je borsten kunnen vanaf het begin van je zwangerschap gespannen aanvoelen, jeuken en groter worden. Je borsten groeien omdat er melkklieren, bloedvaten en bindweefsel wordt aangemaakt en zo bereiden je borsten zich voor om borstvoeding te geven. Heb je niet zo’n grote borsten, geen probleem! De grootte van je borsten zegt niets over het al dan niet veel melk kunnen produceren voor je baby’tje. Het groter worden van de borsten zorgt ervoor dat de huid zich hieraan moet aanpassen en dit kan een grotere druk geven in het onderhuids weefsel. Zo ontstaat er ook jeuk.  

Meestal neemt de jeuk na de eerste maanden zwangerschap af. Aan de jeuk kan je niet zo veel doen. Je kan de tepels wel insmeren met een hydraterende crème zodat de huid niet uitdroogt. Gebruik wel een neutrale crème zonder alcohol of parfum. Draag ook een goede bh zodat je borsten, die volop in verandering zijn, voldoende steun hebben. Was je bh met een neutraal wasmiddel om huidreactie te vermijden.  

Veranderde tepels 

Je tepels kunnen tijdens je zwangerschap, onder invloed van hormonen, donkerder en groter worden. Ze kunnen ook meer gaan uitsteken of net invallen. Bij ingetrokken tepels heb je een grotere kans op tepelkloven van het borstvoeding geven. Je kan, als voorbereiding op borstvoeding, je tepel tussen duim en wijsvinger vastpakken en hem zachtjes naar voor trekken, overspoelen met koud water en/of inmasseren met wat olie. Meestal zuigt de baby die wel terug naar buiten. Er bestaan ook tepelhoedjes die zeer nuttig kunnen zijn wanneer je baby niet goed kan aanhappen aan je tepel. Na de bevalling zullen je tepels stilletjes aan terug lichter van kleur en kleiner worden.  

Melkverlies 

Je kan na enkele maanden al een beetje melk verliezen. De allereerste melk is gelig van kleur en wordt ‘colostrum’ genoemd. Je kan spontaan al een beetje melk verliezen, maar het kan ook gebeuren na stimulatie van de tepel (bv. krabben). Normaal gezien is het maar een heel klein beetje, maar als het je stoort, kan je altijd een zoogcompres in de bh steken zodat er geen melk lekt in je bh.  

Overgevoeligheid aan geur 

Tijdens de zwangerschap ben je meer bewust van geuren en je ruikt veel meer. Sommige geuren kunnen je zelfs misselijk maken of je braakneigingen geven. Vermijd eventueel de voedingsmiddelen waarvan je de geur echt niet kan verdragen. Als je tijdens het koken veel last hebt van de geur, vraag je partner dan om te koken. Boven de kookpotten komt de geur meer vrij. Koude of lauwe voeding geurt veel minder dan warme voeding.  

Bloedend of ontstoken tandvlees  

Tijdens de zwangerschap is het tandvlees extra gevoelig en gezwollen. Daardoor kan het tandvlees gemakkelijker bloeden of ontsteken. Blijf zeker je tanden goed poetsen (tot tegen het tandvlees) om te voorkomen dat dit nog verergert. Een bezoekje aan de tandarts tijdens de zwangerschap is wel aangeraden.  

Verstopte neus & snurken 

Door hormonale invloed kunnen je neusslijmvliezen opzwellen en kan je het gevoel hebben dat je neus continu verstopt zit. Je kan je neus regelmatig spoelen met fysiologisch water. Er bestaat ook neusspray die je mag gebruiken als zwangere vrouw, maar vraag dan best even advies aan je apotheker. 

Neusbloedingen 

Door verzwakking van de bloedvatwanden, kunnen de kleine bloedvaatjes in je neus springen en dus sneller gaan bloeden. Snuit je neus steeds zachtjes om bloedneuzen te vermijden. 

Overmatige speekselvorming 

Door de zwangerschapshormonen gaan de speekselklieren harder werken. Dit zorg voor extra speekselvorming in de mond. Meestal merk je dit doordat je vaker moet slikken. Soms kan het speeksel ook slijmerig worden, dan kan het moeilijker worden om te slikken. ‘s Nachts kan het ook vervelend zijn omdat je dan kwijlt uit je mondhoeken in je slaap. Het eten van melkproducten, vlees, zure voedingsmiddel of pikante voeding kunnen slijmvorming in de hand werken. Verder kan je hier niet veel aan doen. Meestal verdwijnt dit symptoom wel tegen het einde van het 1e trimester.  

Pijn ter hoogte van de ribben 

Door de groter wordende baarmoeder kan je soms ook pijn krijgen aan je ribben, zeker wanneer je baby hoog zit. Vaak komt dit voor na 30 weken zwangerschap. Je kleintje kan ook stampen tegen je ribben, wat ook zeer pijnlijk kan zijn. Je kan in dit geval proberen om wat meer ruimte te maken door je flanken te stretchen. 

Bandenpijn (pijn in de lies) 

Pijn in de lies kan een symptoom zijn van bekkenpijn, maar het kan ook gewoon bandenpijn zijn. De ligamenten waar je baarmoeder aan vasthangt, komen enorm op rek omdat de baarmoeder steeds groter wordt. Zeker vanaf week 20 kan de baarmoeder soms snel groeien. Vaak leidt dit tot zeurende pijn, maar soms ook stekende pijn in de lies (plotse bewegingen, hoesten of niezen). Je kan helaas niet echt iets doen aan deze bandenpijn.  

Rugpijn (bovenrug, lage rug)  

Door het inwerken van de zwangerschapshormonen worden de ligamenten in ons lichaam zwakker. De ligamenten in de rug zorgen voor stabiliteit van onze ruggenwervelkolom. Wanneer deze ligamenten dan zwakker worden, krijgt onze ruggenwervelkolom minder stabiliteit. Je rugspieren zullen daardoor extra belast worden. Door het grotere gewicht van je buik en een veranderde houding kan je last beginnen krijgen van je rug.  

Bekkenpijn 

Door de zwangerschapshormonen zullen de ligamenten die de botten van je bekken bijeenhouden losser worden (ze verliezen hun stevigheid), zodat de baby gemakkelijker door het geboortekanaal in je bekken kan bewegen tijdens de bevalling. Dit is een heel normaal verschijnsel tijdens de zwangerschap. Maar soms kan deze extra beweeglijkheid van het bekken leiden tot bekkenpijn, vooral als er sprake is van asymmetrie in het bekken. De pijn kan zich situeren vooraan aan het schaambeen, in de liezen, onderaan de rug of ter hoogte van het staartbeen.  

Je kan best voor zoveel mogelijk symmetrie zorgen voor je bekken. Ga dus niet op 1 been hangen, zit niet met je benen gekruist en leg een (zwangerschaps)kussen tussen je knieën in zijlig. Je kan speciale symmetrie-oefeningen doen, die je bij de kinesist kan leren. Bij de kine leer je ook de juiste spieren op te trainen rond je bekken als extra ondersteuning. Bij veel pijn kan je eventueel een bekkenband overwegen of je laten tapen door de kinesist.  

Diastase van de buikspieren 

Een diastase is een verwijding van de 2 buikspierhelften ten opzichte van elkaar. Dit is een doodnormaal fenomeen tijdens de zwangerschap aangezien dit te maken heeft met je groeiende buik en zwangerschapshormonen. Deze natuurlijke scheiding blijft meestal beperkt tot maximum 2 centimeter. De verwijding kan ook breder zijn of er kan zelfs een scheur of breuk in komen, dan spreekt men van een navelbreuk of buikwandbreuk. Dit is uiteraard niet meer normaal en dan zijn specifieke oefeningen bij een kinesist noodzakelijk. Na de bevalling moet dit soms chirurgisch hersteld worden.  

Spierkrampen 

Spierkrampen komen regelmatig voor tijdens de zwangerschap, vaak ’s nachts en vaak in de kuiten. Mogelijke oorzaken zijn: het gewicht van je baby, veranderingen in bloedsomloop, gebrek aan calcium/magnesium/ vitamine B en/of D, vochtophoping of het veelvuldig eten van zuivelproducten. Zorg dat je voldoende water drinkt en leg je voeten wat hoger. Het dragen van een steunkous of het stretchen van de spieren kan verlichting bieden. Laat je bloed eens nakijken op eventuele tekorten en zorg dus dat je de tekorten aanvult met vitaminen en/of een aangepaste voeding.  

Zwangerschapsgerelateerde osteoporose 

In geval van zwangerschapsgerelateerde osteoporose zijn je botten zwakker en zullen deze gemakkelijker breken tijdens je zwangerschap en in de weken na je bevalling. Botten die regelmatig breken zijn de heupen, ribben en wervels. Mogelijke symptomen zijn: pijn ter hoogte van de heupen, minder beweeglijke heupen, pijn ter hoogte van de bovenrug, een grotere kromming in de bovenrug, pijn ter hoogte van de knieën en een dalende lichaamslengte.  

Je hebt meer risico op zwangerschapsgerelateerde osteoporose wanneer je bloedverdunners neemt, een voedingstekort hebt aan calcium, een vitamine D tekort hebt, wanneer je rookt of drinkt tijdens de zwangerschap, wanneer je zeer weinig beweegt, wanneer je in het verleden al regelmatig botten hebt gebroken of wanneer zwangerschapsgerelateerde osteoporose in de familie zit. Via een botdensiteitmeting kan deze vorm van osteoporose worden vastgesteld.  

Zorg dus dat je genoeg calcium en vitamine D hebt in je lichaam (bekijk dit in samenspraak met je arts) en ga blijf in beweging zodat je spieren goed onderhouden blijven. Zwemmen is hier de ideale sport voor. Het goede nieuws is dat zwangerschapsgerelateerde osteoporose na je bevalling uiteindelijke vanzelf verdwijnt (2 tot 12 maand postpartum). Wanneer je borstvoeding geeft, zal je een langer herstel nodig hebben o.w.v. hormonale invloeden! 

Carpale tunnelsyndroom (pijn & tintelingen handen/polsen) 

Door vochtophoping kan een zenuw die de handen en vingers bezenuwt, platgedrukt worden. Je kan hierdoor pijn, tintelingen en minder kracht hebben in je hand. Een polsspalk en oefeningen bij de kinesist kunnen mogelijk verlichting bieden.  

Vochtophoping  

Door verzwakking van de bloedvatwanden (onder invloed van het hormoon progesteron), kan er vochtophoping ontstaan. Je krijgt gezwollen handen & vingers, gezwollen benen & voeten, zware benen en soms tintelingen en spataders. Het is dan belangrijk dat je oefeningen doet om je bloedcirculatie te stimuleren. Draai bijvoorbeeld regelmatig cirkels met je voeten. Vermijd lang stil te staan, draag eventueel steunkousen, leg je voeten hoog, zorg ervoor dat je geen te spannende kledij draagt en beperk je zoutinname! Na de bevalling verdwijnt het extra vocht redelijk snel.  

Rusteloze benen & zware benen 

Rusteloze en/of zware benen worden veroorzaakt door de extra vochtophoping in de benen. De verzwakking van de bloedvatwanden zorgen ook voor een slechtere bloedsomloop.  

Spataders  

Spataders zijn ook een mogelijk gevolg van een slechtere bloedcirculatie door verzwakte bloedvatwanden. Plaatsen waar dit vaak voorkomt, zijn je benen of rond je schaamlippen. Deze spataders verdwijnen vaak weer na de bevalling! Lichamelijke beweging stimuleert de circulatie. En je kan ook altijd steunkousen dragen.  

Meer witverlies 

Meer witverlies tijdens de zwangerschap is heel normaal, zeker wanneer het pijnloos en kleurloos is. Wanneer het gepaard gaat met irritatie en/of jeuk, heb je hoogstwaarschijnlijk een infectie en kan je dus best langs je arts gaan!  

Bloedverlies 

Bloedverlies kan heel onschuldig zijn, maar kan ook het teken zijn dat er iets misloopt. Je kan op verschillende momenten tijdens je zwangerschap wat bloedverlies hebben. Tijdens de innesteling (wanneer je nog niet weet dat je zwanger bent), kan je ook een innestelingsbloeding hebben. Je verliest in dit geval minder bloed dan tijdens je maandstonden. Niet elke vrouw heeft een innestelingsbloeding. Later in de zwangerschap kan je ook wat bloedverlies hebben door gesprongen haarvaatjes in de vaginawand omwille van een verhoogde druk van de baarmoeder. Deze bloeding zal mogelijk uit zichzelf ophouden. Vaak schrijft de arts ook rust voor. Een echo kan uitwijzen dat alles in orde is met je baby en je zwangerschap gaat gewoon verder. Tijdens het verliezen van de slijmprop tijdens het laatste trimester kan je ook wat bloed verliezen omdat deze doordrongen is van bloedvaatjes. Wanneer je bloeding, eender wanneer tijdens de zwangerschap, heviger wordt, en zeker wanneer deze gepaard gaat met buikkrampen, kan dit wijzen op een mogelijk miskraam. Dit gebeurt meestal vóór 12 weken zwangerschap. Een echte bloedvloed is meestal het gevolg van een probleem met de placenta/moederkoek (scheur/loslating). In dit laatste geval ga je meteen naar het ziekenhuis! Meldt bloedverlies dus altijd aan je arts of bel naar het verloskwartier en vraag wat je moet doen.  

Schimmelinfectie vaginaal 

Door hormonale veranderingen wordt het evenwicht in je vaginale flora verstoord en kan leiden tot een vaginale schimmelinfectie. Symptomen zijn voornamelijk roodheid, jeuk en irritatie. Het is belangrijk dat dit behandeld wordt, aangezien ongewenste bacteriën in de vagina kunnen zorgen voor een vroeggeboorte of infecties bij de pasgeborene. In het geval van een schimmelinfectie schrijft de arts medicatie voor (oraal of vaginaal). Koelen kan helpen om de jeuk wat te verminderen. Om de kans op een schimmelinfectie te verkleinen, kan je best je onderaan wassen met water (geen zeep!) en goed droogdeppen. Draag geen te spannende broeken en neem eventueel probiotica voor een evenwichtige vaginale flora (in overleg met je arts!).  

Vaginale spataders 

Zoals eerder aangegeven, kunnen spataders ook voorkomen rond je schaamlippen en vagina, als gevolg van een slechtere bloedcirculatie door verzwakte bloedvatwanden. Deze spataders verdwijnen vaak weer na de bevalling!